روزنامه همشهری
زمان انتشار: دوشنبه ۱۰ مهرماه ۱۳۹۱
روزنامه همشهری، ویژه اصفهان، pdfمطلب
گزارشی از جشن آزادی نرم‌افزار در دانشگاه آزاد واحد خوراسگان اصفهان
دنیای وسیع نرمافزارهای آزاد و متن‌باز
دور یک میز نشسته بودیم؛ 5 نفر از 4 کشور مختلف. صحبت که رسید به نرم‌افزارها، جوان هلندی با خنده و هیجان داستان سفرش به ایران را تعریف کرد و گفت: «در ایران شما می‌توانید با چند دلار آخرین ورژن هر نرم‌افزاری را که فکر می‌کنید، بخرید. حتی شرکت‌های قانونی‌ای هستند که قفل نرمافزارهای تازه عرضه شده در بازار را می‌شکنند و چندین نرم‌افزار را در یک دی‌وی‌دی عرضه می‌کنند».
با هیجان در مورد مجموعه‌های کینگ و امثالهم صحبت کرد و بعد همه منتظر ماندند تا من تایید کنم. تاییدی که البته اجتناب‌ناپذیر بود. اما خب جای امیدواری بود که قبل از این، درباره توجه روزافزون کاربران ایرانی به نرمافزارهای آزاد مطالعه کرده‌بودم و در جشن روز آزادی نرم‌افزار که انجمن کاربران لینوکس اصفهان در سال 89 برگزار کردند، شرکت کرده بودم. برایشان جالب بود که در ایران هم با وجود این که نرمافزارهای غیرآزاد، تقریباً رایگان در دسترس هستند، جامعه قابل توجهی از کاربران وجود دارند که تمام فکر و ذکرشان لینوکس و نرمافزارهای آزاد است.
امسال هم برای پنجمین سال متوالی گروه کاربران لینوکس اصفهان، جشن روز «آزادی نرم‌افزار» را برگزار کردند؛ مراسمی که تقریباً 7 سال است، در سومین شنبه سپتامبر هر سال، در نقاط مختلف جهان برگزار می‌شود و طرفداران نرمافزارهای آزاد در این روز، به معرفی این مفهوم و تشویق دیگران به استفاده از نرمافزارهای آزاد می‌پردازند.
چهارشنبه، 5 مهر از ساعت 9 تا 14 جشن روز آزادی نرم افزار با 7 سمینار و 2 کارگاه نصب لینوکس و بلندر در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان اصفهان برگزار شد. اهدای بروشور و سی‌دی نصب سیستم‌عامل آریوس، پخش زنده صوتی آنلاین مراسم از طریق صفحه‌ی ویژه سایت همایش همراه با مصاحبه با حضار، امکان دِنت کردن سوال‌ها برای سمیناردهندگان و البته دنبال‌کنندگان آنلاین مراسم، نکاتی بود که همایش روز آزادی نرم‌افزار را از یک همایش معمولی متمایز می‌کرد.
شرکت‌کنندگان در همایش پیش از این از طریق سایتisfahansfd.org ثبت نام کرده‌بودند. اما نکته جالب این بود که طبق آمار تیم برگزاری، 55 درصد شرت کنندگان از سیستم عامل لینوکس استفاده نمی‌کردند. برای همین، 4 کارگاه ابتدای همایش به مباحث عمومی‌تر اختصاص داشتند و بعد 3 کارگاه تخصصی هم برگزار شد. در پایان هر کدام از این دو مجموعه کارگاه‌ها هم حضار توانستند در جلسه پرسش و پاسخ با سمیناردهندگان، سوالات‌شان را مطرح کنند.
نرم‌افزار آزاد، لزوماً رایگان نیست
اولین سمینار به «تاریخچه نرمافزارهای آزاد» اختصاص داشت که با نمایش ویدئویی از ریچارد استالمن، پایه‌گذار جنبش نرم‌افزار آزاد آغاز شد و بعد، بهراد اسلامی‌فر، فارغ التحصیل مهندسی کامپیوتر با گرایش سخت‌افزار و متخصص شبکه‌های کامپیوتری، در مورد مفهوم نرمافزارهای آزاد صحبت کرد.
اسلامی فر ابتدا، 4 ویژگی نرمافزارهای آزاد را معرفی کرد،؛ آزادی صفر یا آزادی اجرای برنامه برای هر منظوری. آزادی یکم یا آزادی در مطالعه چگونگی کار برنامه و تغییر آن یعنی کاربر به کدهای برنامه دسترسی داشته باشد و اجازه داشته باشد در صورت تغییر، حاصل کارش را منتشر کند. آزادی دوم یا آزادی تکثیر و کپی برنامه و آزادی سوم یا آزادی در تقویت و بهتر کردن برنامه و توزیع آن برای همگان.
او تاکید کرد که نرم‌افزار آزاد، لزوماً رایگان نیست اما حتماً متن باز است و گفت: «بحث نرم‌افزار آزاد، بحث پول نیست. بحث آزادی‌هاست. فعالان جنبش نرم‌افزار آزاد مفهومی به نام متن باز (open source) را به وجود آوردند. اما جنبش متن باز با جنبش نرم‌افزار آزاد از لحاظ هدف با هم تفاوت دارند. محصولاتی که هر دو تولید می‌کنند از لحاظ مجوز و سطح آزادی‌ها با هم مشابه هستند ولی اهداف ارائه‌دهندگان با هم متفاوت است. طرفداران متن باز اگر جایی ببینند که نرم‌افزار انحصاری بهتر عمل می‌کند، تاکیدشان را بر آن می‌گذارند در حالی که استالمن و طرفداران جنبش نرم‌افزار آزاد می‌گویند: آدم باخرد، آدمی است که آزادی‌اش را بر کیفیت نرم‌افزار ترجیح بدهد.»
دومین سمینار را هادی امین‌زاده، فارغ‌التحصیل مهندسی الکترونیک، با عنوان «جامعه نرم‌افزار آزاد» ارائه داد. او ابتدا با توضیح اصطلاحات جامعه، اجتماع، گروه کاربری و انواع ارتباط، توصیفی از جامعه نرم افزار آزاد برای مخاطبان ارائه داد و در مثالی، قدرت اجتماع را بیان کرد.
توصیف انواع راه‌های ارتباطی با متخصصین، توصیف اخلاق و خصوصیات متخصصین معتقد به آزادی نرم افزار و نحوه پرسیدن سوال در انجمن‌ها و از متخصصین موارد دیگری بودند که امین زاده در ادامه سمینارش به آن‌ها پرداخت.
سمینار سوم به معرفی «آریوس» اختصاص داشت. مهدی بیگی در ابتدای این سمینار گفت: «آریوس گنو لینوکس، دیسترویی است که بر پایه ابونتو ساخته شده. یعنی مخارن ابونتو را تغییر دادیم و یک سری تنظیمات خاص به‌شان اضافه کردیم که برای یک کاربر ایرانی فارسی زبان تنبل قابل استفاده باشد. کافی است سی‌دی که در ابتدای مراسم به شما داده شد را داخل سیستم بگذارید و با آن بوت شوید.»
مهدی بیگی در پایان سمینار خبر داد که نسخه جدید آریوس با پشتیبانی کامل از زبان فارسی یعنی امکان فارسی نویسی در ترمینال و مخصوصاً در کنسول و تی‌تی‌وای‌‍‌ها تا سی، چهل روز آینده منتشر خواهد شد و از حضار خواست که اگر سوالی دارند، در پایان جلسه با مهدی فتاحی خالق پروژه آریوس، که در مراسم حضور دارد، در میان بگذارند.
«محیط‌های کاربری» نام چهارمین سمینار این برنامه بود. مجید سلامت، برنامه‌نویس و مدرس لینوکس، با اشاره به این که پهنای باند و بازه سخت‌افزاری که گنو لینوکس ساپورت می‌کند، قابل مقایسه با سیستم‌عامل‌های دیگر نیست، گفتک «اندروید گنو لینوکس نیست، در حقیقت لینوکس است.»
او سپس تفکرات اشتباهی که در مورد لینوکس وجود دارد را به صورت چند سوال مطرح و تاکید کرد که در سیستم عامل گنو لینوکس جنگ انتخاب‌ها است. اما این جنگ همیشه باعث پیشرفت سیستم عامل می‌شود.
آینده شغلی در دنیای متن باز است
بعد از چهارمین سمینار، نوبت به استراحت و پذیرایی رسید. در این بازه نیم ساعته، امیرخسرو امیرمقدمی در کارگاه نصب لینوکس به آموزش نصب این سیستم عامل برای علاقمندان پرداخت. اما کارگاه بلندر تشکیل نشد. بعد از این، پنجمین سمینار با موضوع «وب با ابزارهای آزاد بازمتن» ارائه شد.
محمد قیومی، در سمینار «وب با ابزارهای آزاد باز متن» ابتدا در مورد دلیل روی آوردن به دنیای نرمافزارهای باز متن صحبت کرد و سپس توضیح داد که در حوزه توسعه و طراحی و برنامه‌نویسی وب چه امکانات و ابزارهای متن بازی هست که علاقمندان می‌توانند استفاده کنند.
او سپس به علاقمندان این حوزه، توصیه کرد از سیستم‌عامل ابونتو استفاده کنند که راحت نصب می‌شود و هیچ وقت هم ویروسی نمی‌شود. او ادامه داد: «در برنامه‌نویسی، اگر می‌خواهید روی بستر وب کار کنید، باید html، CSS و جاوا اسکریپت را بلد باشید. هر زیان برنامه‌نویسی که کار کنید، حتما باید به این سه مسلط باشید.»
هدایت وطن‌خواه، فارغ‌التحصیل کارشناسی نرم‌افزار، در ششمین کنفرانس به موضوع «کتابخانه QT Quick» پرداخت؛ کتابخانه‌ای مستقل از سکو به زبان c++. معرفی، توصیف چهارچوب، اجزار تشکیل دهنده، مزایا و معایب و ویژگی‌های QT Quick نسبت به QT همه از جمله موضوعاتی بودند که در این سمینار تخصصی مطرح شدند.
در هفتمین کنفرانس ناصر غانم زاده، متخصص مدیریت، کارآفرینی، اقتصاد نرم‌افزار و وب، از «ابر باز و آینده رایانش ابری» صحبت کرد و گفت: «آینده متعلق به دنیای متن‌باز است. البته همین الان هم بسیاری از سرویس‌های انحصاری که استفاده می‌کنید، مانند فیسبوک، توییتر و ... کاملاً روی لینوکس اجرا می‌شوند و این نه به خاطر ارزان‌تر (همیشه رایگان نیست) بودن که به خاطر انعطاف‌پذیری بسیار بالای نرمافزارهای آزاد و متن باز است.»
این متخصص مدیریت و کارآفرینی در ادامه سمینارش تاکید کرد: «اگر می‌خواهید برای خودتان آینده شغلی داشته باشید، باید به این سمت بروید. ما چندین سال است که داریم این را می‌گوییم. همین الان هم خیلی وقت‌ها زنگ می‌زنند می‌گویند دو تا پی‌اچ‌پی کار سراغ ندارید؟ اما در بین این 10 هزار نفر فارغ‌التحصیل کامپیوتر استان اصفهان نمی‌توانید یک پایتون‌کار، کسی که مسلط بر برنامه نویسی به زبان سی++ باشد و ... پیدا کنید. این وضعی است که متاسفانه وجود دارد.»
به گفته غانم زاده مسایل مالی و نگرانی‌های نسبت به آزادی، از جمله عواملی هستند که رفتن به سمت دنیای متن باز را اجتناب ناپذیر می‌کنند.
