روزنامه اصفهان زیبا،شماره 501،صفحه 6،صفحه فناوری اطلاعات،ستون اینترچت(4)،پنجشنبه 31مرداد 1387
انقلابی به نام وب ۲.۰!
اگر یادتان باشد، همین چند هفته‌ی پیش در اولین شماره ستون «اینترچت» گفتم که در این ستون قصد دارم گاهی اخبار بنویسم و گاهی از مفاهیم بگویم. در سه هفته‌ی گذشته، در این ستون اخبار مختلفی از دنیای آی‌تی خواندید و حالا وقت آن رسیده که کمی درباره مفاهیم صحبت کنیم در اولین قسمت این ستون گفتم که تاکیدم بر وب 2.0 خواهد بود. اما «وب 2.0 اصلاً چیست؟!» یا بهتر است بپرسیم «حتماً وب 1.0ای وجود داشته که حالا از نسخه‌ی دومش می‌گوییم؟» و «آیا از پس نسخه‌ی دوم، نسخه‌های دیگری از وب هم آمده یا خواهندآمد؟» در این شماره قصد داریم به طور مختصر به این سوالات پاسخ دهیم.
یک پزشک وبلاگنویس آمریکایی علاقمند به دنیای آی‌تی مدتی پیش در وبلاگش مطلب جالبی نوشته‌بود. او نوشته‌بود که در بیمارستانشان کنفرانس خوبی درباره کارکردهای وب 2.0 به خصوص برای پزشکان، ترتیب داده بوده که با استقبال خوبی‌هم روبه‌رو شده اما در پایان کنفرانس اولین سوالی که یکی از پزشکان از او می‌پرسد این است که «حالا این وب 2.0 را از کجا می‌شود خرید؟!» این خاطره را نقل کردم تا بر لزوم صحبت درباره مفاهیم اصلی، قبل از بررسی ابزارها و کارکردهای این مفاهیم، تاکید کنم و حالا پاسخ به پرسش‌ها...
وب تغییر کرده است. زمانی بود که سایتهایی توسط گروه کوچکی از تولید کنندگان محتوا برای خوانندگان بسیار، راه اندازی شدند. خوانندگان اگر درباره ویندور اطلاعات می‌خواستند به سایت مایکروسافت مراجعه می‌کردند، اگر خبر می‌خواستند به CNN سر میزدند و ... به این بازه زمانی در دنیای آی‌تی اصطلاحاً «وب 1» می‌گویند. اما مدتی که گذشت، خوانندگان علاوه بر خواندن شروع به نوشتن کردند و مسیر وب به گونه‌ای شد که اشخاص، تمایل بیشتری برای انتشار محتوا در وب پیدا کردند. آنها نظرات شخصی خود را منتشر کردند، از تجربیاتشان نوشتند، تحلیل کردند و همینطور آموزش دادند. در نتیجه ناگهان اطلاعات بسیاری در وب منتشر شد. بدین ترتیب پیگیری همه اطلاعات و مراجعه به همه سایتها و حتی سایتهای مورد علاقه برای خوانندگان غیرممکن شد. اما آیا می‌توان پذیرفت که اطلاعات مهم به دلیل کثرت سایتها و کمبود زمان از دسترسی کاربران دور بماند؟ روشن است که پاسخ منفی است. و بدین ترتیب و با طرح سوالات بسیار دیگری از این دست، کم کم نیاز به تغییر در «وب 1» احساس و «وب 2» متولد شد.
رویکرد نسخه‌ی جدید وب این گونه است که اطلاعات به واحدهای کوچکتری از «محتوا» خرد می‌شوند و به وسیله‌ی سایتهای بسیاری توزیع می‌گردند. وب جدبد «دنیای اسناد» نیست بلکه «دنیای داده» است. ما دیگر به دنبال منابع قدیمی اطلاعات نیستیم بلکه به دنبال ابزاری هستیم که واحدهای کوچک اطلاعات را به روشهای تازه و موثر، جمع‌آوری و تلفیق کند و در اختیارمان قرار دهد.
اصلاً اجازه بدهید برای درک مفهوم «وب 2.0» ابتدا جدول جالبی که به مقایسه‌ی ابزارهای وب 1 و وب 2 می‌پردازند را با هم مرور کنیم.
|
وب 1,0 |
وب 2.0 |
|
دابل کلیک Double Click |
گوگل اُد سِنس |
|
Ofoto |
فلیکر |
|
Akamai |
بیت‌تورنت |
|
بریتانیکا آنلاین |
ویکی‌پدیا |
|
Mp3.com |
نپستر |
|
وب‌سایتهای شخصی |
وبلاگ‌نویسی |
|
evite |
EDVB , Upcoming.org |
|
معامله نام دامنه speculation |
بهینه‌سازی موتور جستجو |
|
دیدن صفحات |
هزینه به ازای هر کلیک |
|
صفحات جداگانه Screen scraping |
خدمات وب web srvices |
|
انتشار publishing |
مشارکت participation |
|
سیستمهای مدیریت محتوا |
ویکی‌ها |
|
فهرست‌ها directories |
دسته‌بندی tagging |
|
چسبندگی stickiness |
انتشار همزمان syndication |
محتوای «دایره‌المعارف بریتانیکا» را ویراستاران تهیه می‌کنند و کاربران تنها از آن استفاده می‌کنند اما تقریبا تمام محتوای «دایره المعارف ویکی پدیا» را کاربران آن توسعه می‌دهند. در حالیکه هر کاربر می‌تواند هر مطلبی را ویراش کند. هر داوطلب می‌تواند مقالات آنرا به سبک ویکی اضافه و ویرایش کند. مقایسه این دو سایت با هم به خوبی تمایز publishing و participation را نیز می‌رساند.
حالا ما در وب 2.0 ابزارهایی نظیر Google Earth, Google Maps, Microsoft Virtual Earth و... داریم. هر کاربر به کمک این ابزارها می‌تواند کارتوگرافی، عکسبرداری ماهواره‌ای و جستجو در اینترنت را به خدمت بگیرد.
حالا دیگر لازم نیست که فقط بیننده‌ی عکسهایی که عکاسان حرفه‌ای در سایتهای خبری مهم دنیا منتشر می‌کنند، باشیم. ما امثال Flicker را که سایتی معتبر برای مدیریت و به اشتراک گذاری عکس است، داریم. هرکدام از ما می‌توانیم عکاس خبری وبلاگ عکس خودمان باشیم. عکس‌های خود را منتشر کنیم، سایزشان را تغییر دهیم، نوع دسترسی کاربران به آنها را مشخص کنیم، به عکس‌های خودمان و دیگران شناسه، توضیح، نظر و امتیاز بدهیم. و این یعنی همه عکس‌ها توسط خود کاربران دسته بندی و قابل جسجو می‌شوند.
در دنیای وب 2.0 یک وبلاگ شخصی می‌تواند به اندازه‌ی یک سایت خبری مهم، محبوب باشد. وب 2 را یک «رویکرد» نو می‌دانند نه یک «تکنولوژی» تازه. خمیرمایه وب 2 مشارکت با دیگران برای انجام دادن کارهایی است که به تنهایی امکان انجام دادن آنها را نداریم. واقعا چه لذت بخش است که آدرس سایتهای محبوبمان، کلماتی که جستجو کردهایم، عکس‌ها و مطالبی که دوست داشته‌ایم و حرف‌ها و خبرها و درددل‌ها و تجربیاتمان را با دیگران به اشتراک بگذاریم.
و حالا پاسخ سوال سوم. بله! چند سالی است که صحبت از وب 3.0 به میان آمده و اولین بار این اصطلاح را تیم برنزلی، مخترع اینترنت، معرفی کرد. وب 3 جنبه‌های مختلفی دارد که باید در مجال دیگری درباره‌ی آنها صحبت کنیم. اما به اختصار می‌گویند در نسخه سوم وب که در کنار پیشرفت نسخه‌ی دوم، در حال متولد شدن است، همه وسایل دور و بر ما به صورت تعاملی و دو جانبه با وب در ارتباط منطقی قرار می‌گیرند. پرده‌ها می‌توانند اخبار هواشناسی را دریافت کنند و متناسب با وضعیت آب و هوا و روشنایی باز یا بسته شوند. شما می‌توانید با موبایلتان با یخچال خانه تماس بگیرید تا وقتی در سوپرمارکت هستید، چک کنید چه چیزی تمام شده و... یا در بعد دیگر، جستجو در وب بسیار دقیق‌تر خواهد شد و ابزارهای هوشمند تحت وبی ساخته خواهند شد که کارهای مختلفی از جمله برنامه‌ریزی‌ها روزمره را برایمان انجام می‌دهند. به عبارت دیگر دنیای وب 3 دنیای بسیار جذاب و عجیب‌تری نسبت به دنیای وب 2.0 خواهد بود.
اما اجازه بدهید در پایان این مطلب، به یک نکته خیلی مهم اشاره کنم و آن، اینکه باید یادمان باشد که وسیع، باز و آزاد بودن دنیای وب 2.0 نباید باعث از بین رفتن حقوق معنوی تولیدکنندگان محتوا شود و هر قدمی که در راستای تضعیف این حقوق برداریم، به خودمان آسیب رسانده‌ایم چرا که با پیشرفت تکنولوژی بالاخره روزی فراخواهد رسید که همه‌ی انسان‌های کره‌ی خاکی تولید کننده‌ی محتوا خواهند شد! پس همین‌جا برای تاکید بر حفظ حقوق معنوی تولیدکنندگان محتوا، از 1pezeshk.com و itcna.ir که برای نوشتن این مطلب از نوشته‌های آنها کمک گرفتم، تشکر می‌کنم.
در شماره‌های بعدی به معرفی بعضی از مهمترین ابزارهای دنیای جالب و هیجان‌انگیز وب 2.0 خواهیم پرداخت.
