سرزمین من
زمان انتشار: اردیبهشت ماه۱۳۹۱
آدرس: مجله سرزمین من، ماهنامه ایران شناسی و ایرانگردی، بخش راهنمای سفر، صفحات ۹۰ و ۹۱.
گذری میان پارچههای قلمکار، فرش و عتیقهجات
راهنمای گشت و گزار و خرید در بازار قیصریه اصفهان
گشت و گزار در بازارها و مراکز خرید برای خیلی از ما، لذت خاصی دارد و خیلی وقتها برایمان به چیزی فراتر از یک خرید یا تفریح ساده تبدیل میشود. گاهی دوست داریم پاساژهای شیک را بالا و پایین کنیم و گاهی هم دلمان لک میزند برای پیادهروی در یک بازار قدیمی با تمام سراها، تیمچهها و حجرههای بزرگ و کوچکش؛ جایی درست مثل بازار قیصریه اصفهان، بازاری که بیش از همه، به خاطر سردرش، شهرت دارد.
قبل از ورود به بازار، باید ایستاد، چشم دوخت به سردر قیصریه، نقاشیهای رضا عباسی و کتیبههای آجری با بیت زیبای:«غرض نقشی است کز ما باز ماند/ که هستی را نمیبینم بقایی». بعد میشود وارد بازار چیتسازها شد؛ بازاری که حالا دیگر نامش چندان معرفش نیست چون مغازهدارها ترجیح دادهاند برای امرار معاش به فروش چیزهای دیگر و از جمله خرت و پرتهای دنیای معاصر روی بیاورند. اما به هر حال هنوز میشود حس خوب یک بازار قدیمی را با قدم زدن در بازار قیصریه تجربه کرد.
نکته: از زاویه درست
زاویه دید، نکته مهمی است برای تماشا. همانطور که مثلاً برای ورود به شانزهلیزه بهتر است از خروجی مترو، بالا بیایید و بعد ناگهان، بنای تریومف و شلوغی شانزهلیزه را درک کنید، برای دیدن میدان نقش جهان هم بهتر است از بازار به سمت سردر قیصریه بیایید و بعد از فضای نسبتاً تاریک و کوچک بازار خارج و با عظمت میدان نقش جهان مواجه شوید.
چطور برسیم؟
برای ورود به بازار قیصریه، میتوانید از خیابان سپاه در ضلع غربی یا خیابان حافظ در ضلع شرقی وارد میدان شوید و بعد یا از میانه میدان نقش جهان به سمت سردر قیصریه در ضلع شمالی، بروید و وارد بازار قیصریه شوید یا از داخل بازار، سراغ بازار چیتسازها را بگیرید و بروید تا برسید به بازار قیصریه.
خودروی شخصی: میتوانید اتومبیلتان را در یکی از پارکینگهای عمومی خیابان حکیم پارک کنید و بعد وارد بازار شوید، برسید به بازار نجارها، بعد تا راسته چیت سازها بروید که منتهی میشود به سردر قیصریه. اگر هم از جنوب شهر به سمت میدان میآیید، میتوانید اتومبیلتان را در پارکینگ خیابان استانداری پارک کنید یا از یکی از دو ورودی میدان (خیابان حافظ و خیابان سپه) وارد شوید و اتومبیلتان را جایی در میدان پارک کنید که خب احتمال این که جای پارک پیدا کنید،معمولاً اندک است.
وسایل نقلیه عمومی: اتوبوسهای مسیرهای پارک لاله و هشت بهشت از داخل میدان نقش جهان عبور میکنند و خب انتخاب خوبی هستند برای رسیدن به بازار قیصریه. البته اتوبوسهایی که به میدان امام حسین یا بیمارستان خورشید هم میرسند، انتخابهای خوبی هستند هر چند که بعد باید کمی تا بازار قیصریه پیاده روی کنید.
چه بخریم؟
ظرائف بغداد، خزهای کوفی، دیبای روم، شرب مصر، جواهر بحرین، آبنوس عمان، عاج هندوستان، گلیمهای آذربایجان و گیلان و فرشهای اَرمَن اجناس نابی بودند که چند قرن پیش مردم اصفهان، برای خریدنشان راهی بازار قیصریه میشدند. حالا اما پارچههای قلمکار، خاتم، عتیقهجات، ترمه یزد، گبه فارس، لوازم آرایش، طلا و نقره، چینیجات، مینا، تابلوهای قلمزنی و حتی انواع و اقسام بدلیجات و خرت و پرتهای مختلف، بیشتر در بازار به چشم میخورند.
از سردر قیصریه که وارد بازار شوید، خیلی زود متوجه تفاوت این راسته با راستههای دیگر میشوید. اینجا بورس فرشهای دستباف، پارچههای قلمکاری و عتیقهجات است.
عتیقهجات: اگر دنبال چراغی شبیه چراغ قدیمی مادربزرگتان که شکسته، میگردید، میتوانید مغازههای کوچک و بزرگ بازار قیصریه را زیر و رو کنید و تا بازار دارالشفا که به مسجدی با همین نام میرسد، بروید.
پارچه قلمکار: اگر دنبال پارچه قلمکار هستید، بازار قیصریه جای خوبی است که میتوانید انواع پارچههای قلمکار را در چندین مغازه قدیمی پیدا کنید. وقتی از سردر قیصریه وارد بازار میشوید، در سرای سمت راست، مغازه کوچک صدیقی فرد را میبینید. حسن صدیقی فرد، یکی از قدیمیترین استادکارهای هنر قلمکار است که به تازگی فوت کرده اما پسرش علی صدیقی فرد هنوز مغازه پدر را سرپا نگه داشته. او تاکید میکند که هفت نسل از خانوادهاش در این حرفه مشغول به کار بودهاند اما حالا او آخرین فرد خانواده است و به خاطر عدم توجیه اقتصادی، پس از او دیگر کسی در خانواده به این حرفه نمیپردازد.
علی صدیقی فرد، توصیه میکند که برای خریدن پارچه قلمکار به ثابت بودن یا نبودن رنگهایش توجه کنیم. بعضی از پارچهها رنگ طبیعی دارند و برخی رنگ غیرطبیعی ولی ثابت بودن یا نبودن رنگها به روش کار استاد کار بستگی دارد نه طبیعی بودن رنگهای به کار رفته در پارچه.
قیمت پارچههای قلمکار به قدمت، نوع طرح و ثابت بودن یا نبودن رنگ پارچه، بستگی دارد. پارچههای قلمکار در سایزهای مختلف وجود دارند و قیمت پارچههای جدید بین 1500 تا 300 هزارتومان متغیر است. اما قدیمیها قیمتی به مراتب بالاتر دارند تا جایی که حتی میتوانید یک رومیزی قلمکار 1×1مترمربع با قیمت بالای 5میلیون تومان پیدا کنید. و قیمت پارچههای قلمکار با رنگ ثابت، تقریباً دو برابر پارچههای با رنگ غیرثابت است.
اگر آدم سخت گیری هستید، برای خریدن پارچههای قلمکار باید چند ساعت وقت بگذارید چون تنوع رنگ و نقشهایشان بسیار زیاد است. از نقش زیر طاق مسجد شیخ لطفالله و چوگان بگیرید تا نقوش هخامنشی و اسلیمی و انواع بته جقه که استاد قلمکار ممکن است فیالبداهه خلقشان کرده باشد.
البته این روزها قلمکارهای هندی و پاکستانی هم در بازار اصفهان حضور پررنگی دارند اما به خاطر نقوش متفاوتشان قابل تشخیصند.
ترمه و گبه: کمی که بگردید، یکی دو مغازه ترمه فروشی هم پیدا میکنید. میتوانید ترمههای یزد را با ملیله دوزی بخرید یا چرخی در مغازه گبه فروشی بزنید و گبه فارس بخرید.
